Bank run nedir, hangi durumlarda bank run oluşması söz konusu olur ve finansal olarak riskleri nelerdir? Tarihten bak run örnekleri.
Kaynak: pixabay.com
Bank Run
Bank run, genellikle bir banka müşterileri arasında yaygın bir şekilde yapılan ve bankanın beklenmedik bir şekilde iflas etme riskiyle karşı karşıya kalmasına neden olan bir olaydır.
Banka müşterileri, bankanın mali durumu hakkında endişe duyduklarında, birçok kişi aynı anda bankaya koşarak hesaplarını kapatmaya çalışabilir. Bu durum, bankanın nakit akışını olumsuz yönde etkileyerek iflas etme riskini artırır.
Bank run genellikle bankanın müşterileri arasında kısa sürede yayılan söylentiler veya haberlerden kaynaklanır. Örneğin, bir bankanın mali durumunun kötüleştiği veya bir skandalın ortaya çıktığı haberleri yayıldığında, müşteriler arasında endişe ve paniğe neden olabilir.
Bankaların genellikle yeterli miktarda nakit rezervi tutmaları gerektiği ve merkez bankalarının da bu tür durumlarda müdahale edebilecekleri gibi önlemler vardır. Ancak banka koşulları iyileştirene kadar banka müşterilerinin paniklemesi ve banka run oluşması mümkündür.
Bank Run’ın Riskleri Nelerdir?
Bank run oluşması, bankaların ve ekonominin karşılaşabileceği birçok riski beraberinde getirir. Bunlar arasında şunlar yer alabilir:
- İflas riski: Bank run, bankanın müşterileri tarafından hesapların aynı anda kapatılmasıyla bankanın iflas etme riskini artırır. Eğer banka iflas ederse, müşterilerin hesaplarındaki para kaybedilebilir.
- Ekonomik durgunluk: Bank run, birçok bankanın aynı anda iflas etme riski yaratabilir. Bu durum, ekonomik durgunluğa yol açabilir ve diğer sektörlerin de etkilenmesine neden olabilir.
- Bankalar arası güvensizlik: Bank run, diğer bankaların müşterilerinin de paniklemesine ve aynı şekilde hesaplarını kapatmaya başlamasına neden olabilir. Bu durum, bankalar arasında güvensizlik yaratabilir ve bankaların birbirlerine borç vermesini zorlaştırabilir.
- Faiz oranlarındaki artış: Bankalar, bank run sırasında nakit rezervlerini artırmak için faiz oranlarını artırabilirler. Bu durum, tüketici kredileri, ipotekler ve diğer kredilerin faiz oranlarını da artırabilir.
- Sistematik risk: Bank run, bir ülkedeki bankaların tamamını veya birçoğunu etkileyebilir. Bu durum, sistematik risk olarak bilinir ve birçok ülkenin ekonomisini olumsuz yönde etkileyebilir.
Bu nedenlerden dolayı, bankaların sıkı bir şekilde denetlenmesi ve ekonomik krizlere karşı dayanıklı olmaları önemlidir. Ayrıca, merkez bankalarının ve hükümetlerin müdahalesi de önemli bir rol oynar.
Tarihten Bank Run Örnekleri
Tarihte birçok bank run örneği vardır. İşte bazı örnekler:
- Büyük Buhran (1929-1933): 1929’da ABD’de hisse senedi fiyatlarındaki çöküş, birçok bankanın iflas etmesine neden oldu. Bunun sonucunda, bankaların müşterileri panikleyerek birçok bankaya saldırdılar ve hesaplarını kapattılar. Bu olay, bir bank run olarak tarihe geçti.
- Northern Rock (2007): İngiltere’deki Northern Rock adlı banka, ABD’deki ipotek piyasasındaki kriz nedeniyle likidite sorunu yaşadı. Bu durum, müşterilerin paniklemesine ve hesaplarını kapatmaya başlamasına neden oldu. Bu bank run, İngiltere’deki ilk büyük banka runlarından biriydi.
- Yunanistan (2010-2012): 2010’da Yunanistan’daki borç krizi, bankaların iflas riskiyle karşı karşıya kalmalarına neden oldu. Bu durum, müşterilerin bankalarına güvenlerini kaybetmelerine ve hesaplarını kapatmalarına neden oldu.
- Kıbrıs (2013): Kıbrıs’taki borç krizi, bankaların iflas etme riskiyle karşı karşıya kalmalarına neden oldu. Bu durum, müşterilerin bankalara güvenlerini kaybetmelerine ve hesaplarını kapatmalarına neden oldu.
Bu olayların hepsi, bankaların müşterileri arasında güven kaybı yaşaması sonucunda bank run oluştuğunu göstermektedir. Bu nedenle, bankaların finansal krizlere karşı dayanıklı olması ve hükümetlerin ve merkez bankalarının müdahalesi önemlidir.
